قدس آنلاین- علت‌های زیادی برای این‌که سینمای ایران نتوانسته در جایگاه مطلوب و مقبول قرار بگیرد قابل بررسی و تحلیل است، اما موضوعی که می‌شود از آن به‌عنوان یکی از ضعف‌ها و نواقص سینمای ایران یاد کرد، این است که چرا مدیران سینمایی و همچنین سینماگران فعال کشور از روی آوردن به موضوعات مهم اجتماعی و سیاسی روی گردان‌اند؟
آیا علت آن، داشتن نگاه جانب‌دارانه یا منفعت‌طلبانه به بعضی از رخدادها و وقایع سیاسی و اجتماعی کشور است؟ یا این‌که سختی ساخت آثار سیاسی و تفسیرهای مختلفی که از زوایای مختلف بر آن‌ها وارد می‌شود عاملی است برای هراسیدن مسئولان و هنرمندان از تولید آثار سیاسی؟
چنانچه هر دو مورد این اتفاق را مدنظر قرار بدهیم به این نتیجه خواهیم رسید که در هر صورت جای خالی آثار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مناسب در پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه و به‌ویژه نسل جوان در سینما خالی است.
فیلم‌سازان ما می‌ترسند
ما رخدادهای بسیار عظیمی در کشور داریم که اطلاع درست از آن‌ها می‌تواند نقش‌آفرین حرکت‌های تحول‌آفرین جامعه در سال‌های آینده باشد، اما هیچ‌وقت این وقایع و رویدادها به تصویر در قالب فیلم و هنر درنیامده‌اند. درکنار این‌ها ما شخصیت‌های برجسته‌ای هم در کشور داشته‌ایم که در مقاطع مختلفی از تاریخ معاصر در شکل‌دهی مناسبات اجتماعی و سیاسی کشور نقش‌های مهمی ایفا کرده‌اند، اما بازهم نه به این شخصیت‌ها در آثار سینمای توجه شده و نه برخی رویدادهای مطرح کشور به تصویر درآمده است.
ما در کشور نگاه‌های مختلفی که به وقایعی مثل حوادث بعد از انتخابات ۸۸ و درنهایت ۹دی در کشور داریم، اما با این‌که از زوایای گوناگون می‌شود به این رخداد نگاه کرد، حتی روایت تاریخی و بی‌طرفانه‌ای هم از این رویداد در سینما به تصویر درنیامده است، چه برسد به آن‌که یک تحلیل عمیق جامعه‌شناختی و روانشناسی و تاریخ‌نگارانه از آن صورت بگیرد.
گرچه در این رابطه فیلم‌هایی مثل «قلاده‌های طلا»، «پایان‌نامه» و «ماه‌گرفتگی» ساخته شده است، ولی نگاه‌هایی که در این فیلم‌ها جاری است، کمتر نگاه‌های تحلیل تاریخ‌نگارانه است، بلکه بیشتر نشأت‌گرفته از نگرش هنرمندانه و حادثه‌ای به برخی از رویدادهای مرتبط با فتنه ۸۸ است.
درصورتی‌که رخداد این واقعه باعث تغییرات اجتماعی سترگی در جامعه شد و تحلیل هنرمندانه و تاریخی آن در قالب فیلم یا سریال بسیار می‌تواند در ارتقای سینما و همچنین بالا بردن دانش عمومی جامعه مؤثر باشد. اما این اتفاق نمی‌افتد و این به این دلیل نیست که ما فیلم‌سازان توانا و شایسته برای ساخت این‌گونه آثار نداریم؛ دلیل عمده آن ترس مسئولان هنری و سینمایی و برخی از سینماگران برای تولید این‌گونه آثار است که ممکن است ازسوی نگاه‌ها و جناح‌های مختلف مورد هجمه قرار بگیرند.
و در این کنار این علت، مسأله پژوهش تاریخی کامل نقش‌آفرین است. این فیلم‌هایی هم که تاکنون در این زمینه ساخته شده، فاقد پژوهش کامل و اصولی و هدفمند در این زمینه بوده‌اند، چراکه بسیاری از سؤالات جامعه در ارتباط با واقعه ۸۸ همچنان وجود دارد و پاسخ‌های مناسب سیاسی، فرهنگی و هنری و سینمایی به آن‌ها داده نشده است. از همین‌رو ضروری است که متولیان هنر و هنرمندان ما با هدایت هدفمند مسئولان برای تولید آثار مناسب اجتماعی و سیاسی کشور گام‌های اصولی و اساسی بردارند.
ضعف در ساخت آثار سیاسی
ما در زمینه تولید آثار سیاسی در کشور در عرصه سینما بسیار فقیریم و تعدادی اندکی فیلم در این زمینه ساخته شده است، چراکه ساختن این‌گونه فیلم‌های سینمایی جزو آثار سخت و مشکل‌آفرین و مسئله‌دار در کشور تلقی شده است و به‌علاوه برخی از عواملی که ممکن است در این نوع آثار مورد سؤال یا استیضاح قرار بگیرند، با انواع حرکت‌های ایذایی سعی می‌کنند جلوی تولید این‌گونه آثار گرفته شود.
از همین‌رو است که به‌رغم برخی تأکیدها بر ضرورت ساخت این نوع آثار در قاب‌های سیاسی و اجتماعی در سینما، همچنان شاهد دوری و انزوای سینماگران فعال از ساختن آثار هنرمندانه سیاسی هستیم. ولی اینجا مسئله اصلی پاسخ‌گویی مناسب به خواست جامعه است که همچنان بی‌جواب می‌ماند.
چنان‌که هنرمندان ما و مسئولان و متولیان فرهنگی و هنری که به حق یا ناحق کرسی‌دار هنر و فرهنگ کشورند، نخواهند درجهت نیازها و خواسته‌های مخاطب در زمینه تولید این‌گونه آثار قدم بردارند، چگونه می‌خواهند به رسالت و وظایف ملی و مردمی‌شان جامه عمل بپوشانند؟
از همین‌رو گرچه آثار تولیدشده بسیار اندک و از منظر مضمون محدودند، اما تولید این‌گونه آثار باید جزو برنامه‌های اساسی سازمان سینمایی وزارت ارشاد و دیگر سازمان‌ها و ارگان‌های دخیل در امور فرهنگ و هنر قرار گیرد. مردم کشور ما و به‌ویژه نسل جوان به این‌که تاریخ کشور را به‌درستی بدانند نیاز دارند تا بتوانند به‌هنگام، درمقابل دشمن موضع‌گیری مناسب داشته باشند. بسیاری از اتفاقات رخ‌‌داده در فتنه ۸۸ در پس پرده است، لذا نیاز است این رویدادها برای وفاداری به فرهنگ اخلاقی و انسانی به‌صورت اثر سینمایی تصویر شود و ما به پژوهش کافی هنرمندانه و حرفه‌ای و حمایت‌های مدیران دغدغه‌دار در این زمینه نیازمندیم تا بتوانیم این‌گونه آثار را به تعداد زیاد و حتی به‌صورت یک جریان و بستر سینمایی در کشور راه‌اندازی کنیم و به آن قوام ببخشیم.
ما گهگاه با هنرمندانی روبه‌‌رو می‌شویم که مطرح می‌کنند که سوژه‌هایی در این ارتباط داشته‌اند و حتی تا مرحله نگارش فیلم‌نامه هم پیش رفته‌اند، اما هنگام ارائه آن‌ها به بعضی دستگاه‌ها از جمله سازمان سینمایی، پاسخ درستی دریافت نکرده‌اند، یعنی از همان ابتدا موانعی برسر راه آن‌ها گذاشته شده تا نتوانند چنین آثاری را تولید کنند، درصورتی‌که لازم است با وحدت رویه و هم‌سویی میان نهادهای ارگانی و دولتی شرایطی فراهم شود تا هنرمندان ما به دور از هرگونه نگرانی و دغدغه در مسیر انجام رسالت‌های خود در عرصه تولید آثار سیاسی و اجتماعی مناسب قدم بردارند.
با توجه به نیاز روزافزون جامعه و هجمه‌های گسترده دشمنان در قالب‌های مختلف درجهت بیمه کردن فرهنگ ایرانی‌اسلامی و آگاهی‌بخشی به توده‌های مردم و به‌ویژه نسل جوان در این زمینه برنامه‌ریزی اصولی و هدفمند شکل بگیرد تا ما شاهد تولید آثار بیشتری از این‌دست باشیم و تولید این آثار به‌گونه‌ای باشد که علاوه‌بر اغنای تماشاگران ایرانی نماینده و مبلغ اندیشه و تفکرات جامعه ایرانی‌اسلامی و بازگوکننده رخدادهای اجتماعی تاریخی ما در نه‌تنها دنیای اسلام، که در تمامی جهان باشد.
*منقد سینما
نظر شما